એકલવ્ય એ શિકારી જાતિના નિષાદાનો યુવાન રાજકુમાર હતો. તે પાંડવો અને કૌરવોના શિક્ષક દ્રોણાચાર્ય પાસેથી કૌશલ્ય શીખીને મહાન યોદ્ધા બનવા માંગતો હતો. તેણે દ્રોણાચાર્યનો સંપર્ક કર્યો પરંતુ દ્રોણાચાર્ય ખાલી ક્ષત્રિયોને શિક્ષા આપે છે અને એકલવ્ય નીચલી જાતિનો છે એટલે એને શિક્ષા નહિ આપે એવું કહી કાઢી મુક્યો.

એકલવ્યને દુઃખ થયું પણ તેણે તીરંદાજ બનવાની ઈચ્છા છોડી ન હતી. જે માટી પર દ્રોણાચાર્ય ચાલતા હતા તે માટી એકઠી કરી અને તેમાંથી મૂર્તિ બનાવી. તેમણે દ્રોણાચાર્યની મૂર્તિને પ્રતીકાત્મક શિક્ષક તરીકે ગણી અને ઘણા વર્ષોની પ્રેક્ટિસ દ્વારા પોતાને તીરંદાજીમાં નિપુણ બનાવ્યા.

જ્યારે દ્રોણાચાર્યને એકલવ્યના કૌશલ્ય વિશે જાણ થઈ, ત્યારે તેમણે તેમના ગુરુ વિશે જાણવા તેમની મુલાકાત લીધી. પછી એકલવ્યએ તેમને મૂર્તિ બતાવી અને કહ્યું, “તમે મારા ગુરુ છો.” દ્રોણાચાર્યને ચિંતા હતી કે એકલવ્ય દ્રોણાચાર્યના પ્રિય વિદ્યાર્થી અર્જુન કરતાં વધુ સારો તીરંદાજ બનશે. તેથી, તેણે એકલવ્યને ગુરુ દક્ષિણા તરીકે પોતાનો જમણો અંગૂઠો આપવા કહ્યું.

કોઈપણ પ્રશ્નો પૂછ્યા વિના, એકલવ્યે પોતાનો અંગૂઠો કાપીને દ્રોણાચાર્યને આપી દીધો, આમ અર્જુન કરતાં વધુ સારા તીરંદાજ બનવાની તક ગુમાવી દીધી.

શીખ: આ વાર્તા પોતાના ધ્યેય પર ધ્યાન કેન્દ્રિત કરવા, ગુરુનો આદર કરવા વિશે શીખવે છે અને એવા ગુરુ ક્યારેના કરવા જે શિષ્ય-શિષ્ય વચ્ચે કોઈપણ પ્રકારનો પક્ષપાત રાખે.